Aron van Gelder
en Rozali Stofkooper
Aron van
Gelder trouwt in 1906
met Rozali Stofkooper, geboren in Lonneker. Aron is
musicus en koopman en woont in de oorlog aan de
Brinkstraat (nu nummer 15), ze hebben daarvoor aan
de Klippenweg gewoond. Eerder woonden ze ook in
Duitsland, waar hun zonen Alfred (1907) en Iwan
(1910) werden geboren. De andere kinderen zien in
Borne het levenslicht: Frits (1913), Cientje Anna
(1920), Karel (1922) en Jacob (1924), één ander
zoontje overlijdt jong.
Aron speelt als
violist in Borne’s strijkje en de harpe Davids. Niet
alleen vader Aron is muzikaal, ook zijn kinderen
zijn het. Samen spelen ze in Van Gelder’s Jazzband:
the Gaiety Hoppers. Aron speelt er viool, en de
zonen Alfred, Iwan en Frits respectievelijk
altviool, cello en slagwerk.
Zoon Iwan huwt met
Elisabeth Schoenmaker uit Bergh, die christelijk is.
Hij en zijn vrouw verhuizen in 1934 naar Almelo,
waar hun zoon Aron (1934) geboren wordt en in 1943
hun dochter Hetty. Hij overleeft de oorlog omdat hij
in Brabant weten onder te duiken, zijn vrouw en
kinderen blijven in Almelo wonen.
Ook Cientje Anna, de
enige dochter, overleeft de oorlog. Zij verblijft op
het moment van deportatie in het ziekenhuis voor een
oogoperatie en de zusters van het RK ziekenhuis
beschermen haar. Later duikt ze onder in Hengelo.
Alfred en zijn
broers Frits, Karel en Jacob wonen in de oorlog nog
bij hun ouders.
Hoe Joodse families
in de oorlog vaak uiteen werden gerukt, laat de
geschiedenis van deze familie zien. Karel en Frits
worden eind augustus 1942 samen opgepakt om in
Kesteren in het werkkamp te werken. Van daaruit
wordt Karel op 16 oktober naar Midden Europa
gedeporteerd en Frits gaat drie dagen later naar Auschwitz. Karel leeft nog tot maart 1944, ruim een
jaar langer dan Frits. Hun ouders en de zonen Alfred
en Jacob worden in April 1943 naar Vught gebracht en
vandaar naar Westerbork. De ouders worden vergast in
Sobibor, terwijl Alfred en Jacob naar Auschwitz
gaan. Alfred wordt in september gedeporteerd en
gelijk bij aankomst gedood, terwijl Jacob in
november op transport gaat en nog enkele maanden in
Polen moet werken. Jacob is 19 jaar als hij sterft.
Karel trouwt in 1942 in kamp
Westerbork met Berni Winter, dochter van een sigarenmaker uit Enschede.
Van Aron en zijn
gezin herinneren mensen zich vooral hun muzikaliteit
en de humor van vader Aron:
Aron van
Gelder was een echte geinponem. Hij zat
achter in de sjoel en voerde hele
gesprekken… Een heel aardige vent… Dat was
een violist en zat vol gein en flauwe kul.
Die man kon nooit echt ernstig zijn… Aron (Nun)
van Gelder zat in de muziek… Aron van ’n
oester had een goede band. Ze zaten in de
Bornse harmonie… Aron had een orkestje. Hij
had de bijnaam ’n oesters… ’n
Oesters Joden bleven veel bij elkaar.
Van Gelders maken muziek. Viool, drum,
harmonica. Woonden in de Brinkstraat en
werkten bij Spanjaard… Alfred en Frits van
Gelder, die maakten altijd muziek.
Bron:
Interviews Jaap Grootenboer. |